Da khô – Khái niệm, nguyên nhân và giải pháp

Làn da là một trong những bộ phận quan trọng nhất, giúp bảo vệ cơ thể khỏi những tác động của môi trường bên ngoài, tạo nên diện mạo và là cơ quan xúc cảm. Tuy nhiên, khi bị khô, làn da trở nên thô ráp, thậm chí nứt nẻ hay mẩn ngứa, các chức năng da do đó cũng bị tổn thương.

Tình trạng da thiếu độ ẩm có thể biểu hiện theo nhiều cách khác nhau, từ thô, tróc vảy, có vết nứt nhỏ cho đến nổi mẩn đỏ, viêm, căng và nổi ngứa. Tuy nhiên các biểu hiện có thể khác nhau tùy theo mức độ và vị trí mà da bị khô.

Các triệu chứng của da khô
Đầu tiên, khi da bắt đầu thiếu độ ẩm, cảm giác của da:

• ŸCăng
• Khô ráp

Các triệu chứng  khác nhau của làn da khô
Nếu tình trạng khô da không được điều trị, da sẽ ngày càng mất độ ẩm và trở nên:

• Rất căng
• Tróc vảy
• Nứt nẻ
• Mẩn ngứa

Các triệu chứng của da rất khô và nứt nẻ
Một số vùng da nhất định trên cơ thể như tay, chân, khuỷu tay và đầu gối rất dễ bị:

• Rất căng
• Rất khô
• Nứt hoặc chảy máu
• Ngứa dữ dội

Da mặt khô
Da mặt bị khô thường rất khó chịu và có thể dẫn đến quá trình lão hóa sớm. Vùng da khô thường xuất hiện ở má/ cằm và quanh vùng mắt. Môi cũng rất dễ bị khô, đặc biệt là vào mùa đông.

Da khô tại các vùng khác trên cơ thể
Mặc dù tình trạng này có thể xuất hiện tại bất kì đâu, da khô trên cơ thể thường xuất hiện ở bàn chân và ống chân vì vùng da này có ít tuyến tiết chất , và lại thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Da khô có thể liên quan đến các bệnh khác

Xerosis là thuật ngữ y học cho bệnh khô da. Tên bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp; 'Xero' nghĩa là 'khô' và 'osis' nghĩa là 'bệnh'.

Viêm da cơ địa và Vẩy nến cũng có liên quan tình trạng khô da, dù các loại này thường có khuynh hướng di truyền và có thể xuất hiện các triệu chứng khác như viêm và ngứa.

Các bệnh  liên quan đến quá trình trao đổi chất như bệnh đái tháo đường và các bệnh về thận cũng ảnh hưởng đến độ ẩm của da và có thể đi kèm với triệu chứng khô da nghiêm trọng.

Da khô thường nhạy cảm và có thể bị kích ứng khi tiếp xúc với các loại chất tẩy rửa mạnh, xà phòng hay các loại mỹ phẩm không phù hợp. Khi hàng rào bảo vệ da bị rối loạn, các tác nhân gây dị ứng, kích thích, bụi bẩn và các vi khuẩm có thể dễ dàng tấn công vào da.

Da nhạy cảm thì không phải lúc nào cũng khô. Dù khô hay không thì với da nhạy cảm, bạn cần tránh sử dụng các sản phẩm chăm sóc da có chứa các thành phần có thể gây kíchứng cho da như hương liệu và phẩm màu. Luôn kiểm tra xem liệu sản phẩm có qua kiểm nghiệm về mức độ dung nạp với da nhạy cảm dưới sự giám sát của bác sĩ da liễu hay không.Tìm hiểu thêm về tổng quan làn da nhạy cảm hoặc  cụ thể  về da mặt hay da trên cơ thể.

Nếu bạn thấy lo lắng hay không chắc chắn về các triệu chứng của mình, hoặc khi chúng trở nên tệ hơn, chúng tôi khuyên bạn nên đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia da liễu để được tư vấn trực tiếp.

Nếu bạn cần thêm thông tin giúp bạn xác định rõ nguyên nhân làm tổn thương da, hoặc để tìm phương pháp điều trị, phương pháp kiểm tra da có thể là một công cụ chẩn đoán hữu ích.

Da khô có thể do các yếu tố ngoại sinh (yếu tố bên ngoài) hoặc các yếu tố nội sinh (yếu tố bên trong) gây nên. Một người có thể bị tác động bởi nhiều yếu tố, và mức độ da khô nặng hay nhẹ tỷ lệ với số lượng yếu tố tác động. Hiểu rõ yếu tố nào làm khô  da có thể giúp ngăn ngừa và điều trị tình trạng da  bị khô.

Tình trạng độ ẩm và các chất quan trọng  giúp giữ ẩm cho da bị bốc hơi là do sự thiếu hụt các chất hút ẩm (giữ nước) có tự nhiên trong da (hay còn được gọi là nhân tố giữ ẩm tự nhiên, NMFs).

Bước đầu tiên, lớp lipid bề mặt đóng vai trò tạo nên hàng rào bảo vệ tự nhiên cho da để ngă ngừa nước bốc hơi bị mất đi dẫn đến da mất đi độ ẩm.

Một khi hàng rào lipid này bị phá vỡ, độ ẩm bị bốc hơi và các thành phần giữ ẩm quan trọng dễ dàng bị biến mất Khi các nhân tố cân bằng độ ẩm tự nhiên này không còn nữa, da không thể giữ được lượng nước cần thiết và trở nên khô hơn.  Nếu tình trạng này tiếp diễn, hệ thống tạo độ ẩm dưới các lớp da sâu hơn cũng bị hư tổn, làm giảm lượng cung cấp độ ẩm cần thiết đến các lớp da phía trên, làm cho da càng khô hơn nữa.

Các tác nhân bên ngoài làm thương tổn hàng rào bảo vệ da tự nhiên, khởi đầu cho quá trình làm mất đi độ ẩm.

Các yếu tố bên ngoài chủ yếu gồm:

Yếu tố môi trường

• Thời tiết khắc nghiệt - nóng, lạnh và không khí khô.
• Sự thay đổi theo mùa - các triệu chứng khô da thường diễn biến nặng hơn vào mùa đông hoặc mùa hè.
• Tia cực tím (tia UV) có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa da, và da lão hóa thì càng dễ bị khô hơn. Tìm hiểu  thêm về khô da do lão hóa.

Phương pháp chăm sóc da

• Tắm gội thường xuyên và lâu với nước nóng làm mất đi các lipid tạo nên hàng rào bảo vệ da.
• Phương pháp chăm sóc da không đúng cách - tiến trình và lựa chọn sản phẩm chăm sóc phù hợp cho da khô là rất quan trọng. Đặc biệt, bạn cần phải tránh dùng các loại xà phòng mạnh để không làm mất đi các lipid tự nhiên trong da.

Thuốc
Một số loại thuốc và quá trình điều trị bệnh (như xạ trị, lọc thận, hóa trị) có thể gây tác dụng phụ là làm khô da. Các loại thuốc kiểm soát huyết áp (như thuốc lợi tiểu) cũng có tác dụng phụ này.

Luôn hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ nếu bạn quan tâm các loại thuốc có thể gây khô da.

Các tác nhân di truyền
Độ ẩm trong da một phần được quyết định bởi yếu tố di truyền.  Do di truyền mà một số người có khuynh hướng bị khô da. Với cùng điều kiện như nhau, những người khác nhau sẽ có những loại da khác nhau. Người có làn da sáng thường dễ bị khô da hơn những người có  làn da sẫm màu. Các loại bệnh như Viêm da cơ địa, Vẩy nến, bệnh tiểu đường và bệnh vẩy cá thường có khuynh hướng di truyền.

Các tác nhân nội tiết tố
Các tác nhân làm thay đổi nội tiết tố như thai kỳ hoặc mãn kinh đều có thể dẫn đến khô da.

Tuổi tác
Khi chúng ta già đi, khả năng tiết mồ hôi và lipid của da sẽ giảm đi do sự suy giảm chức năng của các tuyến mồ hôi và tuyến  bả nhờn dưới da. Da khô và da bị lão hóa có mối quan hệ tương quan với nhau, tạo thành một vòng lẩn quẩn. Tìm hiểu thêm về khô da do lão hóa.

Chế độ ăn uống
Sự thiếu hụt các chất dinh dưỡng, axit béo không bão hòa và  các vitamin góp phần làm khô da. Vitamin C và E có thể giúp duy trì làn da khỏe manh.
Tìm hiểu thêm về các yếu tố tác động đến da.

Một làn da khỏe mạnh khi  hội đủ  độ ẩm và hàng rào bảo vệ da  ổn định.  Ngoài các nhân tố  tác động chính gây khô da đã được đề cập ở trên , vẫn còn nhiều yếu tố khác có thể ảnh hưởng  nghiêm trọng đến sự khô da.

Điều trị không đúng cách
Điều trị không đúng cách có thể góp phần đến sự khô da. Khi da khô không được điều trị hợp lý, tình trạng  khô có thể tiếp tục diễn biến nghiêm trọng hơn và tác động tiêu cực đến hệ thống cung cấp độ ẩm ở các lớp tế bào sâu hơn. Vì vậy , trong thực tế kem dưỡng ẩm có thể  giúp cải thiện được các triệu chứng này. Hấu hết các loại  kem dưỡng  ẩm chỉ tác động để  phục hồi chức năng bảo vệ da trên bề mặt da và dựa vào hệ thống giữ ẩm bên dưới để cung cấp độ ẩm cho các lớp da bên trên.

Tiếp xúc ánh nắng mặt trời
Phơi nắng quá mức cũng góp phần dẫn đến khô da. Kem chống nắng dành cho da khô nên chứa các hoạt chất dưỡng ẩm bên cạnh các Nhân tố chống nắng bảo vệ da (SPF),  để  phục hồi nước cho da. Cần chú ý rằng kem chống nắng hoặc bất kì sản phẩm chăm sóc da nào sử dụng cho da khô đều không được chứa hương liệu và phẩm màu vì da khô, đặc biệt là da khô ở vùng mặt, dễ bị kích ứng hơn  làn da thường.

Các nguy hại do yếu tố nghề nghiệp
Một số nghề nghiệp nhất định cũng làm tăng nguy cơ làm khô da. Tiêu biểu là các ngành nghề đòi hỏi phải làm việc trong điều kiện nóng hoặc lạnh (nông dân/ngư dân), công việc phải sử dụng thuốc tẩy, rửa thường xuyên (bác sĩ, y tá, thợ làm tóc) hay các nghề tiếp xúc nhiều với hóa chất (thợ cơ khí, công nhân vệ sinh).

Mất nước
Quá trình cấp nước cho da phụ thuộc vào lượng nước cân bằng trong cơ thể. Mất nước có thể làm tình trạng khô da trầm trọng hơn do thiếu độ ẩm cho da. Người lớn tuổi thường dễ bị mất nước vì cảm giác khát bị suy giảm theo tuổi tác. Uống ít nhất 1.5 lít nước mỗi ngày rất quan trọng để duy trình làn da khỏe mạnh.

Hút thuốc
Nicotine và độc tố toxin trong khói thuốc có thể làm giảm  nguồn cung cấp máu đáng kể do suy giảm quá trình trao đổi chất trong da. Điều này khiến cho da dễ bị khô và lão hóa sớm hơn.

Làm sạch cơ thể bị khô 
Khi làm sạch  da khô đến rất khô, bạn phải đảm bảo sản phẩm có hiệu quả làm sạch nhẹ nhàng để không làm mất đi các lipid trong da. Lý tưởng nhất là những sản phẩm có chứa các nhân tố giữ ẩm tự nhiên, như Urea, nhằm giữ ẩm cho da. Eucerin Washfluid 5% Urea là một sản phẩm làm sạch dịu nhẹ cho da cùng với các nhân tố giữ ẩm dành cho da khô đến rất khô, nhẹ nhàng làm sạch mà không làm khô da. Sản phẩm thích hợp dành cho người bị bệnh tiểu đường hoặc Vẩy nến.

Làm sạch da  mặt bị khô 
Làm sạch nhẹ nhàng da mặt khá quan trọng vì nếu sử dụng sản phẩm không phù hợp có thể làm trầm trạng khô da, góp phần làm xuất hiện các đường nhăn và nếp nhăn sớm. Eucerin DermatoCLEAN Mild Cleansing Milk chứa các hợp chất làm sạch hiệu quả và dịu nhẹ, bảo vệ da không bị khô. Eucerin DermatoCLEAN Clarifying Tone nhẹ nhàng lấy đi những phần bụi bẩn còn sót lại, có thể sử dụng vào buổi sáng và buổi tối trước khi thoa kem dưỡng ban ngày và ban đêm.Tìm hiểu thêm về phương pháp chăm sóc da mặt phù hợp.

Lý tưởng nhất là các loại kem dưỡng ẩm cho da khô nên chứa các hoạt chất như:

• Urea và Lactate bổ sung các nhân tố giữ ẩm tự nhiên, giúp cung cấp độ ẩm cho các lớp tế bào da phía trên. Là các hợp chất tự nhiên cho da, Urea và Lactate không độc hại và không gây dị ứng, dễ thích ứng với da, kể cả đối với những người có da rất khô . Độ độm đặc tối thiểu được khuyến cáo của Urea là 5%. Da khô thường cần độ đậm đặc  của Urea cao hơn và cần thêm các nhân tố dưỡng ẩm khác. Dòng sản phẩm Eucerin Urea gồm các sản phẩm chứa Urea 5% và 10%, cùng với kem và thuốc mỡ, với các sản phẩm có công thức riêng biệt dành  riêng cho mặt, tay, chân và cơ thể.
• Gluco-glycerol là phân tử kích thích hệ thống tạo độ ẩm tự nhiên của da, từ đó hỗ trợ chức năng cho các Aquaporins ở các lớp biểu bì bên dưới. Chúng cung cấp độ ẩm cho các lớp sừng phía trên và có vai trò thiết yêu trong việc giữ ẩm cho da.
• Ceramide-3 giúp phục hồi hàng rào lipid, giảm tình trạng mất nước. Eucerin Complete Repair Moisture Lotion 5% Urea and Eucerin Complete Repair Intensive Lotion 10% Urea đều có chứa Gluco-glycerol, Urea và Ceramide-3.

Khi da lão hóa, khô da có thể góp phần làm phát triển sớm các đường nhăn và nếp nhăn. Tìm hiểu thêm về  các dấu hiệu, nguyên nhân và giải pháp cho da lão hóa và khô. Việc tạo độ ẩm càng trở nên quan trọng vì giữ nước cho da có thể ngăn ngừa các nếp nhăn tiếp tục xuất hiện, đặc biệt là trên khuôn mặt.

Hyaluronic Acid là phân tử giúp làm mờ đi các đường nhăn và nếp nhăn. Hyaluronic Acid là thành phần tự nhiên có trong da, và có vai trò quan trọng đối với các mô liên kết. Nó có khả năng giữ ẩm cao, cải thiện quá trình tái tạo da và tăng sự phân bổ của các chất dinh dưỡng. Bộ sản phẩm Eucerin Hyal-Urea, gồm các loại kem dưỡng ban ngày, ban đêm và cho vùng mắt, có công thức độc đáo với Urea để giữ ẩm và Hyaluronic Acid làm mờ đi các nếp nhăn.

Nếu bạn cảm thấy lo lắng và chưa biết rõ phương pháp chăm sóc da, chúng tôi khuyên bạn nên đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia da liễu để được tư vấn trực tiếp.

Bên cạnh việc thực hiện quy trình làm sạch và dưỡng ẩm đúng cách cho da, việc tránh các nhân tố góp phần làm khô da là rất quan trọng. Những điều sau sẽ giúp làm giảm tác động của việc khô da  và cần thiết cho quá trình điều trị:

• Tránh các dòng không khí khô bằng cách hạn chế thời gian ở ngoài trời với thời tiết nóng và lạnh, sử dụng máy làm ẩm không khí khi bật lò sưởi trong nhà.
• Giảm thời gian tiếp xúc với nước nóng bằng cách tắm nhanh hơn thay vì tắm lâu như thói quen.
• Dùng găng tay khi rửa chén sẽ làm giảm việc tiếp xúc với nước nóng và các chất tẩy rửa mạnh.
• Mặc quần áo với nguyên liệu tự nhiên như cotton và lụa không làm kích ứng da. Len cũng là nguyên liệu tự nhiên nhưng nó có thể gây kích ứng da, vì vậy nên tránh tiếp xúc trực tiếp.
• Dùng bột giặt không chứa phẩm màu hoặc hương liệu, vì các chất này có thể nằm lại trên quần áo sau khi giặt và gây kích ứng da.
• Dùng các sản phẩm chăm sóc da không chứa cồn, hương liệu và phẩm màu để tránh gây kích ứng.
• Đảm bảo rằng bạn uống đủ nước.