Phương pháp chẩn đoán và điều trị mụn
Cách xét nghiệm và chẩn đoán mụn
Chẩn đoán mụn chủ yếu dựa vào thăm khám lâm sàng, với các tổn thương như mụn cám, sẩn, mụn mủ, mụn bọc và nang, thường xuất hiện ở vùng da tiết nhiều bã nhờn (mặt, lưng, ngực).
Chẩn đoán phân biệt
Mụn cần được phân biệt với các bệnh lý như viêm nang lông, giang mai dạng trứng cá, dày sừng quanh nang lông, và á lao sẩn hoại tử.
Phân độ mụn
Theo Karen McCoy (2008), mụn được chia thành ba mức độ:
- - Mức độ nhẹ: Dưới 20 tổn thương không viêm, dưới 15 tổn thương viêm, hoặc tổng số dưới 30.
- - Mức độ vừa: 20–100 tổn thương không viêm, 15–50 tổn thương viêm, hoặc tổng số từ 20–125.
- - Mức độ nặng: Trên 5 nang/cục, hơn 100 tổn thương không viêm, hoặc tổng số viêm trên 50, hoặc tổng số tổn thương trên 125.
Khám lâm sàng để chẩn đoán tình trạng mụn (Nguồn: Eucerin)
Các phương pháp điều trị mụn hiệu quả
Cách trị mụn là gì? Mụn có thể được điều trị bằng các loại thuốc kê đơn:
Thuốc bôi trị mụn tại chỗ
Để điều trị mụn, bạn có thể sử dụng thuốc trị mụn tại chỗ, loại thuốc này thường được thoa trực tiếp lên da, giống như thoa kem dưỡng. Các loại thuốc này thường chứa những thành phần sau:
- - Benzoyl Peroxide: Đây là một sản phẩm trị mụn phổ biến, có thể mua mà không cần đơn thuốc (như Clearasil®, Stridex® và PanOxyl®). Nó giúp tiêu diệt vi khuẩn gây mụn trên bề mặt da và thường có dạng gel hoặc sữa rửa mặt. Các sản phẩm với nồng độ thấp hoặc dạng rửa mặt thường ít gây kích ứng hơn.
- - Axit Salicylic: Có thể mua mà không cần đơn thuốc dưới dạng sữa rửa mặt hoặc kem dưỡng. Nó giúp loại bỏ các tế bào da chết, làm thông thoáng lỗ chân lông và ngăn ngừa mụn.
- - Axit Azelaic: Đây là một axit tự nhiên có trong các loại ngũ cốc như lúa mạch, lúa mì. Nó giúp giảm sưng và tiêu diệt vi khuẩn trên da, từ đó giúp cải thiện tình trạng mụn.
- - Retinoid (dẫn xuất của vitamin A): Các loại thuốc như Retinol, Retin-A®, Tazorac® và Differin® có thể được mua không cần đơn thuốc. Retinoid giúp làm giảm mụn đầu đen và mụn đầu trắng, đồng thời ngăn ngừa lỗ chân lông bị tắc. Những thuốc này cần được sử dụng trên toàn bộ vùng da có mụn để ngăn ngừa mụn mới hình thành và thường cần vài tháng để thấy kết quả.
- - Thuốc kháng sinh: Các loại thuốc kháng sinh tại chỗ như clindamycin và erythromycin có tác dụng kiểm soát vi khuẩn gây mụn. Khi kết hợp với benzoyl peroxide, thuốc kháng sinh có thể mang lại hiệu quả điều trị tốt hơn.
- - Dapsone: Đây là một loại gel bôi ngoài da (Aczone®) có tác dụng kháng khuẩn, giúp điều trị mụn viêm hiệu quả.
Lưu ý: Có thể kết hợp các loại thuốc bôi nếu mụn tái phát dai dẳng. Tuy nhiên, không phối hợp các chế phẩm thuộc nhóm cyclin với retinoid.
>>> Xem thêm: Top 13 cách trị mụn mủ hiệu quả, an toàn, không thâm sẹo
Điều trị mụn bằng thuốc bôi tại chỗ (Nguồn: Eucerin)
Thuốc uống trị mụn
Thuốc trị mụn dạng uống là các loại thuốc viên giúp điều trị mụn từ bên trong cơ thể. Các loại thuốc uống trị mụn phổ biến bao gồm:
- - Thuốc kháng sinh: Thuốc này giúp điều trị mụn do vi khuẩn gây ra. Các loại kháng sinh như tetracycline, minocycline và doxycycline thường được dùng cho mụn từ mức trung bình đến nặng.
- - Isotretinoin (ví dụ Amnesteem®, Claravis® và Sotret®): Đây là một loại retinoid dạng uống giúp giảm kích thước tuyến dầu, từ đó giảm sự hình thành mụn trứng cá. Isotretinoin thường được sử dụng cho các trường hợp mụn nặng.
- - Thuốc tránh thai: Một số loại thuốc tránh thai có thể giúp điều trị mụn trứng cá ở phụ nữ và những người AFAB (người có cơ thể sinh học nữ). Một số viên thuốc tránh thai như Estrostep®, Beyaz®, Ortho Tri-Cyclen® và Yaz® đã được FDA phê duyệt để điều trị mụn nhờ vào tác dụng cân bằng hormone trong cơ thể.
- - Liệu pháp hormone: Đây là phương pháp hiệu quả cho những người bị mụn do mất cân bằng hormone, đặc biệt là mụn xuất hiện trong kỳ kinh nguyệt hoặc do dư thừa androgen. Liệu pháp hormone có thể bao gồm thuốc tránh thai với liều thấp hoặc thuốc spironolactone, giúp ngăn ngừa sự tác động của một số hormone tại tuyến dầu và nang lông.
Lưu ý: Điều trị mụn cần được điều chỉnh theo tình trạng thực tế của bệnh nhân. Việc điều trị thất bại thường do không tuân thủ kế hoạch hoặc thiếu theo dõi. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết và sử dụng thuốc theo chỉ định.
>>> Xem thêm: 15 Cách Trị Mụn Ẩn Dưới Da Tại Nhà An Toàn Hiệu Quả
Điều trị mụn bằng thuốc uống (Nguồn: Eucerin)
Liệu pháp trị liệu
Đối với nhiều trường hợp, các phương pháp trị liệu có thể hữu ích, điều trị đơn lẻ hoặc kết hợp với dùng thuốc:
Dung dịch peel da hóa học
Quy trình chemical peel áp dụng các dung dịch hóa học như Axit Salicylic, Axit Glycolic hoặc Axit Retinoic theo hình thức lặp lại. Phương pháp peel da trị mụn này thích hợp cho mụn trứng cá ở mức độ nhẹ. Mặc dù có thể cải thiện tình trạng da, nhưng kết quả thường không duy trì lâu và cần thực hiện các liệu trình treatment tiếp theo để giữ hiệu quả.
Liệu pháp điều trị ánh sáng
Một loạt các liệu pháp sử dụng ánh sáng đã được thử nghiệm và cho thấy một số kết quả khả quan trong việc điều trị các vấn đề về da, bao gồm mụn và các tình trạng da khác. Các phương pháp này sử dụng ánh sáng ở các bước sóng khác nhau, như ánh sáng xanh, đỏ hoặc ánh sáng tia laser, để tác động lên các lớp da sâu bên dưới.
Tuy nhiên, mặc dù có một số thành công ban đầu, vẫn cần thực hiện thêm nhiều nghiên cứu chuyên sâu để xác định phương pháp điều trị tối ưu, loại nguồn sáng phù hợp và liều lượng ánh sáng cần thiết để mang lại hiệu quả lâu dài mà không gây tác dụng phụ.
Tiêm Steroid
Các tổn thương da dạng nốt hoặc nang, đặc biệt là trong trường hợp mụn trứng cá nghiêm trọng, có thể được điều trị bằng cách tiêm corticosteroid vào vùng da bị ảnh hưởng. Corticosteroid giúp làm giảm viêm nhanh chóng và giảm đau, đồng thời thúc đẩy quá trình lành vết thương. Liệu pháp này thường mang lại hiệu quả rõ rệt, làm giảm sưng tấy và ngăn ngừa các tổn thương nghiêm trọng hơn.
Tuy nhiên, một số tác dụng phụ có thể xuất hiện, bao gồm tình trạng da trở nên mỏng hơn và thay đổi sắc tố tại vùng da điều trị, đặc biệt nếu liệu pháp được thực hiện nhiều lần hoặc ở liều cao. Do đó, việc sử dụng liệu pháp tiêm steroid cần được theo dõi cẩn thận để tránh các biến chứng không mong muốn.
>>> Xem thêm: Trị mụn bằng laser: Cơ chế, lợi ích, quy trình và ưu nhược điểm
Tiêm Steroid trị mụn (Nguồn: Eucerin)