Da mặt nhạy cảm – Hiểu các nguyên nhân gây nên tình trạng này và làm thế nào để bảo vệ nó

Mặc dù làn da nhạy cảm có thể xuất hiện ở moi nơi trên cơ thể, nhưng rõ ràng nhất là ở vùng mặt. Tình trạng da nhạy cảm xuất hiện khi hàng rào chức năng tự nhiên của da bị tổn thương, gây mất nước và cho phép các tác nhân bên ngoài xâm nhập trong da. Các triệu chứng này nặng hơn ở vùng mặt do da mặt tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời, một số thành phần trong mỹ phẩm và chất làm sạch da.

Hiểu các nguyên nhân và tác nhân làm da mặt trở nên nhạy cảm giúp làm giảm tác động và các sự cố có thể xảy ra do tình trạng này.

Làn da khỏe mạnh sẽ tự động cân bằng, bảo vệ cơ thể chống lại các ảnh hưởng bên ngoài và điều chỉnh độ ẩm trên da. Quá trình cân bằng được thực hiện ở lớp sừng của da, hay stratum corneum, được tạo nên từ các tế bào và lipids. Các lipids này như là 'các viên gạch' 'to lớn' đối với tế bào, cung cấp tính ổn định và độ thấm, điều chỉnh các chất lỏng, duy trình độ đàn hồi và săn chắc cho da.

Tuy nhiên, tính hiệu quả của nó thì phụ thuộc và hoạt động của các enzim, và hoạt động này thì thường yếu đi ở làn da nhạy cảm. Kết quả là, hàng rào bảo vệ của da trở nên tổn thương, khiến quá trình mất nước giữa các biểu bì (TEWL) diễn ra quá mức và cho phép sự xâm nhập của các chất tác nhân bên ngoài. Điều này thậm chí có thể rõ ràng hơn ở làn da nhạy cảm, không những tiếp xúc nhiều với các nhân tố như tia UV, ô nhiễm và các chất hóa học, mà làn da nhạy cảm còn là nơi lớp biểu bì chỉ dày có 0.2mm, so với độ dày trung bình ở các nơi khác là 0.1mm.
Đọc thêm về cấu trúc da.

Các triệu chứng của da mặt nhạy cảm có thể là: 

• Da bong tróc, mẩn đỏ, phát ban, sưng, đóng vảy và sần sùi.
• Đi kèm với các cảm giác da ngứa, nóng, căng và bị kích ứng.

Các triệu chứng này thì có thể xuất hiện ở cá vùng da có đặc điểm tương tự và triệu chứng này đặc biệt là giống với các triệu chứng khi da thiếu hụt độ ẩm.

 

Da mặt bị mất nước rõ ràng ở bề mặt da được thể hiện như các nếp da nhỏ bị khô, xảy ra khi sự cung cấp độ ẩm của cơ thể không đủ nữa. Điều này được gây nên bởi sự sụt giảm số lượng các kênh dưỡng ẩm, được biết đến như các Aquaporins- chất giúp vận chuyện nước vào và ra các tế bào ở các lớp biểu bì sâu bên dưới. Chúng có thể được kích hoạt lại bởi các thành phần như là Gluco-glycol.

Da mặt khô có thể được thể hiện từ da sần sùi cho đến da nứt nẻ và mẩn đỏ, và nó được gây ra bởi sự sụt giảm các lipids ở bề mặt da- là chất tạo nên các hàng rào tự nhiên và các nhân tố dưỡng ẩm tự nhiên (NMFs) ví dụ như Urea và Lactate ới tác dụng là làm giảm sự mất độ ẩm của da. Một khi sự cân bằng này bị tổn thương, thì độ ẩm của da sẽ bị mất thông qua da.

Da mặt nhạy cảm quá mức phổ biến ở phụ nữ hơn đàn ông, có thể liên quan đến việc sử dụng mỹ phẩm và độ tuổi, diễn ra cùng với sự tăng cường mất nước thông qua biểu bì (TEWL). Các triệu chứng xảy ra khi sử dụng các sản phẩm lên da và có thể xuất hiện ngay lập tức, hoặc sau vài giờ hay vài ngày. Bao gồm cảm giác kiến bò và nóng, có thể kèm theo mẩn đỏ (ban đỏ), da đóng vảy và mụn mủ. Sử dụng các sản phẩm với các thành phần thích ứng với da tốt giúp làm giảm tác động của tình trạng này. 

Da lão hóa cũng có xu hướng nhạy cảm, lớp biểu bì mỏng và sự tổng hợp lipid giảm có thể dẫn đến các hàng rào chức năng bị tổn thương. Sự tụt giảm nồng độ các chất như Hyaluronic Axit - chất cấp nước cho các lớp của da và coenzyme Q10 - chất cung cấp năng lượng cho tế bào, cải thiện chức năng tái tạo da, sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng của da. Kết quả là xuất hiện chân chim và nếp nhăn với làn da khô, đỏ và ngứa. 

Da mặt có thể bị ảnh hưởng bởi các chất gây dị ứng từ mặt trời. Chúng có các triệu chứng tương tự như da nhạy cảm, bao gồm mẩn đỏ và ngứa, và còn có các triệu chứng khác như bị sưng, phát ban, bỏng rộp và mụn mủ. Bên cạnh các chất gây dị ứng từ mặt trời, bao gồm Polymorphous Light Eruption (PLE), được gây ra bởi tia UV, thì các thành phần trong mỹ phẩm cũng có thể là một nhân tố. Tìm hiểu thêm về PLE và các chất gây dị ứng từ mặt trời hoặc mặt trời ảnh hưởng đến làn da như thế nào.

Nếu bạn không chắc chắn về các tình trạng da mà minh đang mắc phải, hãy tiến hành các cuộc kiểm tra da. Làn da nhạy cảm có thể là triệu chứng của nhiều căn bệnh khác nhau, do đó nếu bạn đang lo lắng về tình trạng của mình, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hay bác sĩ da liễu để được chẩn đoán và cho lời khuyên.

Làn da có cơ chế để đảm bảo sự khỏe mạnh. Màng hydrolipid được tạo thành từ nước, axit béo và các lipids bảo vệ bề mặt của da. Chúng có độ pH khoảng bằng 5, có tính axit nhẹ, bảo vệ cơ thể khỏi các cuộc tấn công của vi khuẩn và các chất có tính kiềm như xà phòng. Chúng trung hòa kiềm thông qua chất buffer, đảm bảo cân bằng được thiết lập và bền vững. 

Hàng rào vật lý chính là lớp sừng, hay stramtum corneum, nơi mà lipis hoạt động như là xi măng, lấp đầy các khoảng cách giữa các tế bào. Tính thấm của nó có nghĩa là chúng sẽ điều chỉnh các chất lỏng bị mất đi và do đó chúng đóng vai trò rất quan trọng trong việc cung cấp độ ẩm làm da mềm mượt và mịn màng. Điều này cũng có thể đạt được thông qua sự lột da, hay bong tróc da- là các quá trình khuyến khích  và điều chỉnh tái tạo da tự nhiên. 

Tất cả các quá trình trên đều phụ thuộc vào hoạt động của các enzyme. Ở làn da nhạy cảm, hoạt động này có thể trở nên bị hạn chế, làm tổn thương hàng rào chức năng tự nhiên và làm giảm tổng hợp lipid. Kết quả là, làm gia tăng sự mất nước và các chất gây kích thích thì dễ dàng xâm nhập vào da.

Mặc dù tình trạng da nhạy cảm có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất là khi nhỏ và lúc lão hóa da. Làn da của trẻ sơ sinh thì chỉ dày khoảng 1/5 da của người lớn và có hàng rào chức năng bị hạn chế, do đó đặc biệt nhạy cảm với các ảnh hưởng từ chất hóa học, vật lý và vi khuẩn, cũng như là ánh nắng mặt trời. Mặt khác, hàng rào chức năng ở người lớn tuổi ngày càng yếu đi, cũng như quá trình trao đổi chất chậm lại. Làn da lão hóa dần dần thiếu hụt lipids, làm da dễ bị kích ứng bởi các chất có tính kiềm như xà phòng.
Đọc thêm về làn da ở các lứa tuổi khác nhau.

Sự thay đổi hooc môn do dậy thì, chu kì kinh nguyệt, mang thai và mãn kinh có thể ảnh hưởng đến sức đề kháng của da đối với các tác nhân gây kích ứng.

Những người tiếp xúc với các chất gây dị ứng loai 1, thì phải chịu tình trạng da nhạy cảm, do sự xâm nhập của các chất gây dị ứng như phấn hoa thông qua da. Các tình trạng da mặt đang có từ da thiếu nước, da khô cho đến da bị bệnh chàm atopic và mụn có thể dẫn đến da nhạy cảm với các chất gây kích ứng, hương liệu và cồn.

Thời tiết, chuyển mùa đều khiến da trở nên nhạy cảm.

Lạnh quá mức làm giảm sự bài tiết và duy trì lớp màng hydrolipid, trong khi sức nóng tăng quá trình đổ mồ hôi, sau đó là bốc hơi, làm làn da trở nên khô và có thiên hướng bị kích ứng. Thậm chí sức nóng có thể là nhân tố làm da nhạy cảm, nếu đi kèm với không khí với độ ẩm thấp.

Tia UV, tầng ozone và ô nhiễm môi trường được chứng minh là làm da bị căng thẳng thông qua việc hình thành các gốc tự do, làm sự phòng thủ tự nhiên của da bị yếu đi. Cụ thể, tiếp xúc với mặt trời quá lâu có thể làm da bị khô và trở nên bị kích ứng. Đọc thêm về các nhân tố ảnh hưởng đến làn da. 

Các thành phần được thêm vào các sản phẩm chăm sóc da và mỹ phẩm có thể làm da mặt trở nên nhạy cảm. Một số các chất hoạt tính bề mặt loại bỏ bụi bẩn và cũng có thể loại bỏ các lipids ở bề mặt da. Một số khác, như các thành phần trong các mùi hương, các chất tạo màu hay cồn, trong nhiều trường hợp sẽ gây kích ứng da và làm da trở nên nhạy cảm, và gây ra các hiện tượng dị ứng. Đọc thêm về các nhân tố ảnh hưởng đến làn da. 

Một nhân tố chính góp phần gây nên tình trạng nhạy cảm của da là qui trình chăm sóc da mà mọi người đang thực hiện vào mỗi buổi sáng và tối. Các chất làm sạch da có thể loại bỏ hàng rào bảo vệ tự nhiên của da. Nếu dưỡng ẩm cho da nhạy cảm bằng kem dưỡng có chứa các chất gây kích thích, làn da sẽ trở nên đỏ hơn và bị kích ứng.

Tẩy da hóa học và sử dụng các chất tẩy da dạng hạt không những loại bỏ lớp màng hydrolipid từ lớp biểu bì, mà còn loại bỏ lớp sừng của da. Điều này có thể có ích trong việc loại bỏ các tế bào chết và làm giảm các vết và nếp nhăn, nhưng chúng cũng gây ra kích ứng da đáng kể ở làn da nhạy cảm. 

Cạo râu có thể làm da bị kích ứng thông qua hành động cạo râu và từ các chất gây kích ứng như bọt cạo râu, kem và nước thơm sử dụng sau khi cạo râu. 

Nghiên cứu cho thấy hút thuốc thì liên quan đến một số tình trạng rối loạn của da, bao gồm mụn, ít lành vết thương và ung thư da. Tương tự như ô nhiễm môi trường, các chất hóa học có trong thuốc lá hoạt động như các chất tự do, tấn công cấu trúc tế bào và làm giảm hoạt động miễn dich.

Một chế độ ăn giàu các chất ô xi hóa ví dụ vitamin A,C, E và các loại dầu thực vật tự nhiên hay dầu cá có thể giúp làn da phục hồi lại tình trạng khỏe mạnh.

Thậm chí trong những ngày có mây, da mặt cũng phải tiếp xúc với tia UV. Sử dụng kem chống nắng thường xuyên để tránh các ảnh hưởng gây hại, nên tránh tiếp xúc trực tiếp với mặt trời vào khoảng từ 11h sáng đến 3h chiều. Khi lựa chọn kem chống nắng cho da nhạy cảm, tránh các sản phẩm có chứa các chất gây kích ứng da như hương liệu.

Trước khi lựa chọn và sử dụng mỹ phẩm cho làn da nhạy cảm, cần thực hiện kiểm tra trước, ví dụ bôi sản phẩm vào vùng mềm mại ở khuỷu tay và đánh giá vùng da này sau 24 tiếng

Nghiên cứu cho thấy một số các thành phần hoạt tính, phần lớn có nguồn gốc tự nhiên, đã được chứng minh là có thể làm giảm tình trạng nhạy cảm của da. Các thành phần này có sẵn trong các sản phẩm chăm sóc da, do đó rất dễ để sử dụng chúng để làm sạch và dưỡng ẩm da thường xuyên, để có thể bảo vệ làn da.

• Dexpanthenol là một dẫn xuất của vitamin B, giúp làm giảm sự mất nước giữa các biểu bì thông qua việc kích thích quá trình tự liền da và làm mới da. Nó thúc đẩy quá trình tái tạo da và làm chức năng bảo vệ tự nhiên của da mạnh lên, giữ da khỏe và có độ đàn hồi tốt.
• Tương tự, Glycerin giúp duy trì độ ẩm cho da bằng cách hoạt động như một chất giữ ẩm, có nghĩa là chúng sẽ thu hút và giữ các phân tử nước.
• Khi các thành phần này được tổng hợp với pH5 Citrate Buffer, chất giúp phục hồi độ pH tự nhiên trên da cho phép các enzim của da hoạt động trở lại bình thường, duy trì độ ẩm và tăng sức đề kháng của da đối với các chất gây kích ứng.

Cả 3 chất này đều có trong sản phẩm Eucerin pH5 Sensitive Skin. Trong các nghiên cứu lâm sàng, các sản phẩm này được chứng minh là làm hàng rào bảo vệ tự nhiên của da mạnh hơn, hiệu quả và thích ứng thậm chí vơi loại da chuẩn bị tổn thương. Eucerin pH Cream và Eucerin pH Cream F thích hợp cho làn da nhạy cảm.